Haluks (hallux valgus, paluch koślawy) - przyczyny i rehabilitacja
Haluks - Co to jest hallux valgus /paluch koślawy? Paluch koślawy (łac. hallux valgus) haluks lub halluks, jest schorzeniem wynikającym m.in. z noszenia nieodpowiedniego obuwia, zwłaszcza za ciasnego, na wysokim obcasie (szpilki) lub o wąskich noskach. Wysoki obcas niewłaściwie skonstruowanego obuwia powoduje przeciążenie przedniej części stopy, czego skutkiem jest obniżenie łuku poprzecznego i w następstwie poszerzenie przodostopia (płaskostopie poprzeczne). Natomiast spiczasty kształt butów bezpośrednio powoduje koślawe ustawienie palucha. Uważa się, że by wada mogła się rozwinąć muszą istnieć predyspozycje w budowie stopy, natomiast nieodpowiednie obuwie powoduje nasilenie dolegliwości i przyspieszenie postępu deformacji.
Haluks (łac hallux valgus, paluch koślawy) - Co to jest?
Dużą rolę w występowaniu tej wady (paluch koślawy,łac hallux valgus) odgrywają predyspozycje genetyczne. Do czynników predestynujących zaliczyć należy także otyłość oraz stojący tryb życia. Częściej występuje u kobiet, co tłumaczy się słabszym układem więzadłowo - torebkowym ich stóp.
Nasze stopy wykonują każdego dnia ciężką pracę. To one dźwigają ciężar całego ciała . Dlatego nierzadko bywa, że stopy po prostu zaczynają się buntować szczególnie jeśli muszą funkcjonować w nienaturalnym dla nich środowisku takim jak np wysoki obcas, wąskie czuby butów. Problem ten narasta , gdy dodamy do tego obciążenia genetyczne, mamy nadwagę, płaskostopie poprzeczne, prowadzimy stojący tryb życia lub nosimy nieodpowiednie obuwie.
Przyczyny powstawania palucha koślawego
Na początek genetyka. Problem z halluksami pojawia się nie tylko u dorosłych kobiet i mężczyzn, często dotyka on dzieci . Jest to dowód na to, że przyczyną powstawania haluksów nie muszą być wcale długie lata spędzone na obcasach i niewygodnych butach. W takim przypadku odpowiedzialne jest DNA. Dlatego warto patrzeć na stopy krewnych, babci i mamy aby w porę złapać problem i stosować profilaktykę.Gdy nie jesteśmy obciążeni genetycznie, ale nosimy na co dzień buty na wysokich obcasach, o wąskich czubkach uciskających palce i często za małych, również mamy szansę na halluksy. Ciężar ciała w takich butach jest nierównomiernie rozłożony, ponieważ stoimy tylko na palcach. Wygodne i zdrowe buty to podstawa prawidłowego funkcjonowania stopy. Powinny zapewniać stopom komfort. Dzięki bogatej ofercie rynkowej mamy do wyboru wiele modeli obuwia zdrowotnego i każdy może znaleźć cos dla siebie.
Ważną przyczyną powstawania halluksów jest również płaskostopie poprzeczne, fachowo określane jako obniżenie poprzecznego łuku stopy. Obciążenie stopy przenosi się do przodu i dochodzi do wypłaszczania się środstopia . Stopa przylepiona jest wówczas do podłoża i nie opiera się na I i V kości śródstopia, tylko na II i III. Dochodzi wtedy do osłabienia tkanek miękkich (mięśnie ,więzadła)stopy, wynikiem czego jest powstanie palucha koślawego (hallux valgus). Objawami płaskostopia poprzecznego jest ból śródstopia promieniujący na cała stopę , powstawanie odcisków na podeszwach stopy,metatarsalgia,palce młoteczkowane i wiele innych zwyrodnień stopy i całego ciała .
Grupą szczególnie zagrożoną są kobiety uprawiające taniec klasyczny (balet) ze względu na niefizjologiczne obciążenia stóp w pointach.
Pod wpływem zniekształceń zmienia się biomechanika stopy. Nierównomiernie rozkłada się ciężar ciała, paluch nie jest już wystarczająco silnym punktem podparcia w czasie chodu. Pogarsza się wytrzymałość struktur stabilizujących stopę, osłabieniu ulegają mięśnie. W skrajnych przypadkach pojawia się stan zapalny torebki stawowej stawu śródstopno-palcowego palucha, obrzęk okolicy, bolesność, i może wystąpić również przerost nasady dalszej pierwszej kości śródstopia. Stan taki może być wskazaniem do leczenia operacyjnego. Mniej zaawansowane zmiany poddają się na ogół leczeniu zachowawczemu polegającemu na noszeniu odpowiednich aktywnych ortez, które pomagają w odprowadzaniu palucha na zewnątrz - zapobiegając dalszemu rozwojowi halluksa a także łagodzą ból i obrzęk stopy.
Leczenie i rehabilitacja halluksa
Metodę leczenia dobieramy do stopnia deformacji stopy. Przy małych deformacjach stosujemy elastyczne ortezy stopy szyny i aparaty oraz wkładki ortopedyczne. Jeżeli deformacja jest już daleko rozwinięta wtedy, nieunikniona będzie operacja.Ortopeda wybiera odpowiednią metodę chirurgicznej korekty haluksa. Jeszcze nie dawno pacjent po operacji miał przez 6 tygodni unieruchomioną stopę w gipsie. Na szczęście postęp w medycynie skrócił okres zdrowienia - umożliwia to chodzenie w specjalnym bucie ortopedycznym już kilka dni po zabiegu. Dobrze wykonana operacja i profesjonalna rehabilitacja pozwolą pożegnać się z haluksem na zawsze.
Reasumując przyglądaj się swoim stopom często i dbaj o ich profilaktykę każdego dnia aby móc w porę zareagować zapobiegając rozwojowi choroby.
Jak zapobiegać haluksom?
Powiedzenie "lepiej zapobiegać niż leczyć" jest w przypadku haluksów naprawdę realne.Zapewniaj stopom codzienną pielęgnację, zaczynając od noszenia dobrych butów zdrowotnych. Zadbaj o to, by stopy nie były uciskane w bucie. Buty powinny być szerokie aby stopa miała dużą swobodę ruchu. Jeżeli lubimy buty na obcasie to pamiętaj aby nie przekraczał on 5cm . Jeśli to możliwe, pozwól stopom odpoczywać i zmieniaj obuwie w ciągu dnia. Ważne jest, aby nie spędzać całego dnia w jednej pozycji, stojąc bądź siedząc. Wykorzystaj krótkie przerwy w pracy na ćwiczenia rozciągające stopy: zginaj i prostuj palce, kręć kółka stopami, chwytaj palcami drobne przedmioty. Latem zrezygnuj z zamkniętych butów na rzecz sandałów, klapek , japonek. Zadbaj o dietę i wagę ciała, ponieważ nadwaga wpływa na obciążenie stóp.
Gdy już dostrzeżesz narastające objawy deformacji, trzeba zaopatrzyć się w specjalne ortezy i aparaty korygujące. Dobrym rozwiązaniem będzie dynamiczny aparat ortopedyczny hallufix wraz z pelotą metatarsalną unoszącą łuk poprzeczny stopy, który przyczynia się do wyprostowania dużego palucha. Zaleca się używanie tego typu ortez stopy nie tylko w ciągu dnia, ale również nocą.
W przypadku płaskostopia poprzecznego i podłużnego warto zainwestować we wkładki ortopedyczne, które powinny posiadać pelotę metatarsalną oraz być dobrze dopasowane do stopy zachowując jej fizjologiczny kształt.