Co to jest dysplazja stawu biodrowego?
Dysplazja stawu biodrowego, czyli spłycenie oraz wadliwe uformowanie panewki stawu biodrowego noworodków i związane z tym nieprawidłowe ukształtowanie struktur stawu biodrowego (niestabilność, podwichnięcie i zwichnięcie stawu biodrowego). Powstają z powodu nabytej w czasie ciąży lub porodu wiotkości aparatu torebkowo-więzadłowego stawu biodrowego. W wielu przypadkach już w kilka tygodni po porodzie, poprawia się przynajmniej nabyta na skutek czynników zewnętrznych część tych nieprawidłowości. Jednakże wadliwe ustawienie stawu w pierwszych tygodniach życia może prowadzić do deformacji chrząstki wzrostowej panewki stawu biodrowego i w jej wyniku zaburzyć rozwój struktur kostnych stawu. Obecnie standardem jest wczesne przeprowadzenie diagnostyki stawów biodrowych noworodka i w sytuacji rozpoznania nieprawidłowości zastosowanie odpowiedniego leczenia.
Jak rozpoznać dysplazję stawu biodrowego?
Badanie kliniczne stawu biodrowego noworodka daje ważne wskazówki diagnostyczne. Podstawowym objawem jest zaburzenie odwodzenia w stawie biodrowym, spowodowane nadmiernym napięciem mięśni przywodzicieli. W pierwszych 6 tygodniach życia często obecny jest objaw przeskakiwania główki kości udowej w panewce stawu biodrowego (pozytywny objaw Rosera-Ortolaniego). Objaw ten jest wyrazem nieprawidłowego wykształcenia chrzęstnej panewki stawu biodrowego i związanej z tym niestabilności główki kości udowej w panewce. Nasilona niestabilność wyrażająca się wysuwaniem się główki kości udowej z panewki, skróceniem kończyny, zwiększonym ograniczeniem odwodzenia dającą sie stwierdzić palpacyjnie niestabilnością, wskazują na podwichnięcie lub zwichnięcie stawu biodrowego. Standardową diagnostyczną metodą wczesnego rozpoznania rozwojowej dysplazji stawu biodrowego jest wprowadzona przez Grafa w 1980r. USG stawu biodrowego noworodków. Umożliwia ona obrazowanie i ocenę części chrzęstnych i kostnych stawu biodrowego. W zależności od stopnia nasilenia zaburzeń rozwoju stawu biodrowego zaleca się odpowiednie postępowanie terapeutyczne.
Jak leczyć dysplazję stawu biodrowego u dziecka?
Fizjologiczna pozycja płodu,charakteryzująca się zgięciem w stawie biodrowym i kolanowym przyjmowana jest spontanicznie przez noworodka jeszcze przez pewien czas po porodzie i przyczynia się do skrócenia i wzmocnienia aparatu torebkowo-więzadłowego co poprawia stabilność stawu biodrowego. Pozycja ta została nazwana przez Portmanna „fizjologicznym wcześniactwem". Powyżej opisano wiotkości stawu biodrowego spowodowanego prawdopodobnie ograniczeniem przestrzeni wewnątrzmacicznej. Nieprawidłowo wykształcone stawy biodrowe dziecka wymagają, jak wcześniej wspomniano, ustawienia w pozycji płodowej jeszcze przez pewien czas po narodzeniu. Można zauważyć, że wśród wielu plemion pierwotnych matki noszą noworodki w takiej pozycji jeszcze przez kilka miesięcy po porodzie. Studia anatomiczne wykazują, że głowa kości udowej znajduje się w optymalnym ustawieniu w panewce stawu w pozycji zgięcia, odwiedzenia i zewnętrznej rotacji. Biorąc pod uwagę wynik badania ultrasonograficznego stawu biodrowego oparty na kryteriach podanych przez Grafa, zaleca się stosowanie odpowiedniego postępowania terapeutycznego. W przypadku podwichnięcia lub zwichnięcia stawu biodrowego wskazane jest przeprowadzenie nastawienia stawu (repozycja).
W zależności od stopnia przemieszczenia wewnątrz stawowego można zastosować różne techniki repozycji:
1. Spontaniczna repozycja przez odwiedzenie kończyn zgiętych w stawie biodrowym i kolanowym.
2. Repozycja z zastosowaniem wyciągu ponad głowę tzw."overhead traction".
3. Repozycja w narkozie.
4. Repozycja operacyjna.
Dysplazja stawu biodrowego zaopatrzenie ortopedyczne
Po dokonanej repozycji należy ustawić kończyny dolne w pozycji zgięcia, odwiedzenia i rotacji zewnętrznej aby zapewnić warunki do prawidłowego rozwoju elementów chrzęstnych stawu. W przypadkach opisywanych w punktach 2-4 wskazane jest zastosowanie opatrunku gipsowego. W przypadku repozycji spontanicznej należy zastosować specjalną ortezę odwodzącą stawu biodrowego na dysplazję dla dzieci. W zależności od etapu dysplazji lekarz może też zalecić - Szelki Pavlika czy Poduszkę Frejki.