Rodzaje kontuzji sportowych u dzieci i podstawy ich leczenia

Kontuzje sportowe zarówno u dzieci jak i dorosłych można podzielić na dwie grupy:

1. Kontuzje i urazy mechaniczne, które powstają w wyniku kontaktu z innym zawodnikiem, sprzętem sportowym, a także wszelkimi fizycznymi przeszkodami, które można napotkać podczas gry lub ćwiczeń.

2. Kontuzje spowodowane przeciążeniem organizmu (przetrenowaniem). Stanowią jedną trzecią wszystkich kontuzji i są wynikiem działania dużych sił w trakcie uprawiania sportu na kości, stawy i mięśnie. Na skutek tego wymienione struktury zaczynają wykazywać objawy przeciążenia. Może to być udziałem każdego sportowca, który serwuje sobie zbyt intensywny trening jak na swoje możliwości. Duże, często powtarzane obciążenia są przyczyną powolnej destrukcji i złego funkcjonowania elementów anatomicznych. Związane jest z tym ograniczenie sprawności stawów. Innymi słowy, przez nieodpowiedni, zbyt intensywny trening można przeciążyć np. mięsień lub torebkę stawową. Kontuje spowodowane przeciążeniem mogą zaczynać się od sztywności mięśnia, naciągnięcia ścięgna lub więzadła, zerwania więzadła, a skończyć na typowym złamaniu kości.Dotyczą zatem zarówno tkanek miękkich, jak i twardych.

Złamanie z przeciążenia jest skutkiem długotrwałych, nadmiernych obciążeń działających na kość. Konsekwencją tego jest powolny niszczenie normalnej struktury tkanki kostnej prowadzące do jej osłabienia, które z kolei jest bezpośrednią przyczyną złamania. Złamanie to jest zupełnie inne od złamania będącego wynikiem mechanicznego urazu, który niszczy elementy zupełnie zdrowe, dotychczas nie zmienione anatomicznie. Zniszczenie struktury kości następuje wtedy natychmiast i nie jest poprzedzone żadnym innym procesem.

Najbardziej charakterystyczne dla urazów spowodowanych przeciążeniem jest to, że całkowitą odpowiedzialność za nie ponosi ofiara i jej opiekun.

Podstawą leczenia wszelkich kontuzji jest procedura OLUP

Należy ją stosować natychmiast po urazie, niezależnie od tego, czy dziecko naciągnęło ścięgno, naderwało więzadło czy złamało kość. OLUP to akronim następujących słów: odpoczynek, lód, uciśnięcie i podniesienie.

Odpoczynek

Niezwykle ważne jest, aby w momencie wystąpienia urazu przerwać grę lub ćwiczenia. Kontynuowanie ćwiczeń może wydłużyć czas trwania kontuzji oraz ją pogłębić. Należy natychmiast zaprzestać ruszania kontuzjowaną częścią ciała,

Lód

Ochłodzenie kontuzjowanego miejsca, które możemy uzyskać, obkładając tkanki lodem, powoduje obkurczanie się uszkodzonych naczyń krwionośnych, co zmniejsza krwawienie. Im więcej krwi zbierze się w ranie lub pod skórą, tym dłuższy okres gojenia.

Uciśnięcie

Uciśnięcie kontuzjowanego miejsca ogranicza puchnięcie, które opóźnia gojenie. Po urazie krew z rozerwanych naczyń krwionośnych niejako rozdyma uszkodzony obszar. Powstaje opuchlizna, która jest pożądana w przypadku otwartych ran. kiedy wraz z krwią do uszkodzonego miejsca dopływają przeciwciała. Jeśli jednak nie ma uszkodzenia skóry, opuchlizna opóźnia gojenie. Uszkodzone miejsce należy w takim wypadku obwiązać kilkoma zwojami elastycznego bandaża. Ma to oczywiście sens w przypadku ,gdy działamy szybko i nie doszło jeszcze do powstania opuchlizny.

Podniesienie

Utrzymywanie uszkodzonego miejsca powyżej poziomu serca umożliwia łatwiejszy odpływ krwi i płynów z kontuzjowanego obszaru Wykorzystujemy tu działanie siły grawitacji.

Bandażowanie jako profilaktyka i jeden z elementów leczenia kontuzji

Na wstępie warto podkreślić,iż bandażowanie nie zapobiega urazom. Każde zabezpieczenie ma swoją wytrzymałość, dlatego najistotniejsza jest ocena, co jest istotą danej kontuzji oraz w jaki sposób funkcjonuje dany staw.

Bandażowanie jest niewskazane np. w sytuacji gdy mięsień został naciągnięty czy spuchł z powodu krwawienia z uszkodzonych naczyń.

W bardziej skomplikowanych przypadkach warto sięgnąć po pomoc profesjonalnych ortez dla dzieci.

Używanie bandaża nieelastycznego w przypadku stawów, ma swoje zastosowanie w następujących sytuacjach:

*Zapewnienie mechanicznego wzmocnienia struktur anatomicznych, głównie więzadeł. Klasycznym przykładem jest strzemię w kształcie litery „U” założone na zwichniętą kostkę. Umożliwia ograniczony ruch w stawie i dzięki dodatkowej „podporze” z każdej strony kostki, wzmacnia staw podczas skręcania stopy.

*Zwiększenie tzw. czucia proprioceptywnego odpowiedzialnego za informacje na temat stanu, w jakim aktualnie znajduje się staw. Warto w tym miejscu wspomnieć, źe ten rodzaj czucia istnieje niejako poza świadomym wpływem naszego mózgu i bezpośrednio z niego wynikają pewne automatyczne zachowania i odruchy. To właśnie dzięki niemu mięśnie „same wiedzą”. czy się napiąć mocniej czy słabiej podczas wykonywania określonych ruchów w stawie. Sygnał z receptorów czucia proprioceptywnego wysyłany jest do specjalnych ośrodków w mózgu, który na tej podstawie wydaje odpowiednie polecenia mięśniom zawiadującym ruchem danego stawu. Wszystko razem warunkuje stabilność i koordynację pracy wszystkich anatomicznych struktur stawu, niezależnie od działających obciążeń.

Jak powinna wyglądać profilaktyka urazów sportowych?

Zapobieganie kontuzjom w sporcie czyli profilaktyka wymaga dokładnego przygotowania się do sportu, jego poszczególnych dyscyplin, wiedzy na temat możliwych niebezpieczeństw a także sporej dozy zdrowego rozsądku. Wszystko to powinno być wplecione w dobrą zabawę. Dzieci powinny kojarzyć sport z uczuciem radości i nie mogą czuć się przytłoczone wizją ewentualnego urazu.

Co roku duża liczba dzieci i młodzieży doznaje kontuzji podczas uprawiania sportu. Zjawisko to dotyczy zarówno zorganizowanych zajęć, jak i zwykłej zabawy na szkolnym boisku, podwórku itp.

Czterdzieści procent osób odnoszących kontuzje podczas uprawiania sportu to dzieci. Dwie trzecie wszystkich urazów w tej grupie wiekowej stanowią: zwichnięcia, skręcenia, stłuczenia, otarcia i skaleczenia. Zaledwie dziesięć procent to złamania.

Biorąc jednak pod uwagę niezwykłą wręcz zdolność regeneracji jaką mają dzieci, sprawa nie wygląda tak żle, jakby się mogło na pierwszy rzut oka wydawać.

Dzieci nie są miniaturą dorosłych - jedną z najczęstszych, przeważnie pomijanych przyczyn kontuzji jest traktowanie dziecka jako małego dorosłego. Niezbędne jest by każdy rodzic, lekarz i trener zdawali sobie sprawę z niewłaściwości takiego postępowania i zagrożeń, które z niego wynikają.

Postępowanie z młodymi uczestnikami zajęć sportowych

Główny problem dotyczy planowania treningu, najważniejsza sprawa to - rozgrzewka.

Właściwa młodym ludziom naturalna elastyczność sprawia, że ewentualne urazy tkanek miękkich są względnie łagodne i przeważnie szybko się goją. NIemniej konieczne jest, aby mali sportowcy znaleźli czas na rozgrzewkę, która tę elastyczność potrzyma.

Właściwa rozgrzewka powinna zawierać:

1.ćwiczenia ogólnorozwojowe, które mają wpływ na wszystkie elementy danej dyscypliny, szczególnie ćwiczenia zwiększające wytrzymałość, siłę i szybkość.

2.ćwiczenia naśladujące ruchy wykonywane podczas treningu właściwego dla danej dyscypliny sportu. Przygotowuje to organizm zarówno fizycznie, jak i psychicznie do rodzaju czekającego go wysiłku.

3.ćwiczenia rozciągające, które pozwolą utrzymać należytą giętkość i zmniejszą naturalny opór i spoistość mięśni, więzadeł i innych tkanek miękkich.

4.ćwiczenia na tyle intensywne, by podnieść temperaturę ciała i spowodować spocenie się.

5.rozgrzewka powinna zaczynać się od ćwiczeń najprostszych i stopniowo prowadzić do tych najbardziej intensywnych.

Jak ograniczyć ilość urazów i kontuzji wsród sportowców?