Płaskostopie u dorosłych

Płaskostopie (stopy płasko-koślawe) spotykane u dorosłych charakteryzują się większym nasileniem zmian chorobowych, często definitywnym utrwaleniem tych zmian, zaburzeniami w krążeniu krwi, a także zmianami degeneracyjnymi w najbardziej przeciążonych stawach. Stopy takie są w mniejszym lub większym stopniu zdeformowane, zaś na skórze są zmiany żylakowate i obrzęki, usadawiające się najczęściej dookoła i poniżej kostek.

Płaskostopie u kobiet i mężczyzn

Słabsza budowa stóp u kobiet,  a jednocześnie częstsze przeciążanie stóp (okres ciąży i pielęgnowania niemowlęcia, większa skłonność do tycia), jak również noszenie niehigienicznego obuwia powodują, że kobiety częściej cierpi z powody choroby stóp i są bardziej podatne na ich zniekształcenia niż mężczyźni. Nie należy zapominać, że niewydolność stóp może niepostrzeżenie doprowadzi do znacznego upośledzenie sprawności naszych nóg.

Powstaje pytanie, co robić?

Oczywiście  należy zasięgnąć porady ortopedy, który popierając się na badaniu naszych stóp wskaże właściwe postępowanie.

Aby rozwiać złudzenia tych, którzy uważają wszelkiego rodzaju obuwie czy wkładki ortopedyczne za panaceum, należy zaznaczyć że są one jedynie mechanicznym  i biernym zabezpieczeniem przed wytworzeniem się czy pogłębieniem  już istniejącej deformacji, ale nie stanowią same w sobie leczenie, które dopiero ustala lekarz w zależności od przyczyny doprowadzającej do powstania choroby.

I takie leczenie będzie się różnić w zależności od tego, czy przyczyną jest nadmierna waga ciała, osłabienie układu mięśniowo-więzadłowego, czynniki dziedziczne czy brak ruchu. W każdym z tych przypadków konieczne będzie stosowanie ćwiczeń czy gimnastyki leczniczej układu mięśniowo-więzadłowego, decydującego o budowie i funkcji stóp.

Jak już zaznaczono o potrzebie noszenia wkładek ortopedycznych czy obuwia leczniczego decyduje lekarz. My ze swojej strony musimy zwrócić uwagę na następujące zagadnienia.

Po pierwsze chory powinien w miarę możliwości oszczędzać stopy

Gospodyni domowa powinna na siedząco przygotowywać posiłki, prasować itp., a ci których zajęcia wymagają stania, powinni odpoczywać kiedy to jest tylko możliwe, ze stopami uniesionymi. Należy do minimum ograniczyć stanie we wszelkiego rodzaju kolejkach. Jeśli już musimy czekać, to raczej przechadzając się, a nie stojąc w bezruchu. Każdy z nas może stwierdzić, że "pozycja spoczynkowa" stóp, to jest pozycja utrzymywana podczas stania, różni się od przyjmowanej w czasie chodu. Podczas stania stopy nasze mają tendencję do nawracania się czyli przybierania ustawienia, w którym ciężar ciała pada na ich brzegi wewnętrzne. Niebezpieczeństwo polega na tym, że wewnętrzny brzeg stopy nie jest przeznaczony do dźwigania ciała (rola ta przypada brzegowi zewnętrznemu) i szybko ulega obniżeniu (co skutkuje spłaszczeniem stopy). Naturalnie, jeśli nogi są zdrowe, to prawidłowe napięcie mięśni zapobiega takiemu bezwiednemu, szkodliwemu nawracaniu stóp. Jednak my mówimy tu o nogach osłabionych i dlatego, aby zapobiec deformacji stóp, zaleca się przy staniu ustawianie stóp w przywiedzeniu i lekkim odwróceniu.

Po drugie należy przestrzegać prawidłowego chodu

W momencie stawiania nogi na ziemi, po wyrzuceniu jej do przodu, opiera się ona najpierw piętą, a następnie zostaje mocno postawiona przednia część stopy. Z chwilą obciążenia stopy jej łuki ulegają pewnemu spłaszczeniu, szczególnie dotyczy to łuku podłużnego wewnętrznego i poprzecznego przedniego. Występuje także tendencja do nawrócenia stopy. Normalne nawrócenie stopy oraz łuki wracają do swego poprzedniego stanu w wyniku działania mięśni i elastyczności więzadeł. Jeżeli ktoś nawykowo chodzi nawracając stopy, odwracanie ich i rozprężanie łuków staje się niekiedy niemożliwe,ponieważ dochodzi do trwałego osłabienia mięśni i rozciągnięcia więzadeł. Aby temu zapobiec, należy ustawiać prosto palce do przodu, uciskając nimi silnie na podłoże. Skłonności do nawracania stóp w momencie ich obciążenia należy przeciwstawiać nieznaczny ruch odwracania, co pozwala przenosić ciężar ciała na zewnętrzny brzeg stopy.

Zapobieganie płaskostopiu stanowi najwłaściwszy sposób walki z płaskostopiem i tutaj na pierwszy plan wysuwa się sprawa zapewnienia stopom fizjologicznej gry mięśniowej przez częste chodzenie boso po naturalnym (nierównym) terenie - poszycie leśne, piasek, łąka, plaża, jak również stosowanie czynnych ćwiczeń stóp oraz noszenie właściwego pod względem higienicznym obuwia.

Nie należy zapominać, że przeznaczeniem stóp człowieka jest lokomocja, nie statyka.

Dlatego należy zawsze starać się za wszelką cenę unikać  ciągłego stania, przestrzegać higieniczny tryb życia, nosić właściwe obuwie ( giętka podeszwa,szeroka przednia część obuwia, zezwalająca na swobodne ruchy palców), chodzenie boso po nierównym terenie itp.

Jest rzeczą oczywistą, że bierne odciążanie stóp u dorosłych i u dzieci nie może zastępować leczenia czynnego, lecz musi je uzupełniać. U większych dzieci, młodzieży i dorosłych jako uzupełnienia leczenia higienicznego i ćwiczeń potrzebne są niekiedy odpowiednie wkładki do butów.  

Zarówno kształt wkładki, jak i rodzaj tworzywa, z którego jest ona zbudowana, zależą bezpośrednio od charakteru deformacji oraz stopnia zaawansowania schorzenia. Niekiedy musi to być wkładka wykonana indywidualnie, innym razem gotowa z korka, włókna węglowego czy silikonu medycznego.

W leczeniu uwzględnia się ponadto zwalczanie zaburzeń krążenia przez stosowanie masaży, kąpieli, noszenie pończoch uciskowych, zmniejszenie nadwagi czy wreszcie prowadzenie higienicznego trybu życia.