Co to jest reumatyzm i w jakich postaciach występuje?

2020-07-07

Schorzenia reumatyczne należą do szczególnie rozpowszechnionych wśród wielu społeczeństw. Ocenia się, że około 25 proc. ludności skarży się na schorzenia reumatyczne. Niestety, ale znaczna część osób cierpiących na dolegliwości reumatyczne dotknięta jest trwałym inwalidztwem. Najczęściej choroby reumatyczne nękają ludzi starszych. Nierzadko również chorują na nie dzieci. Mają one niekiedy bardzo dramatyczny przebieg, doprowadzając do wad i poważnych następstw. Znane jest przysłowie - "reumatyzm liże stawy, a kąsa serce".

Czym zatem jest reumatyzm?

Pojęcie "reumatyzm" jest bardzo ogólne, w zasadzie niewiele mówiące. Jest to określenie wieloznaczne, nie odnosi się ono do jednego konkretnego schorzenia, ale do całej grupy chorób mających różne przyczyny, przebieg i leczenie, a nade wszystko zapobieganie.

Reumatyzm, czyli gościec, może przebiegać jako:

- gorączka reumatyczna (ostry gościec stawowy);
- reumatoidalne zapalenie stawów (RZS, nazywane dawniej gośćcem przewlekłym postępującym - GPP);
- zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa;
- reumatyzm tkanek miękkich (reumatyzm pozastawowy);
- choroba zwyrodnieniowa stawów i kręgosłupa (gościec zwyrodniający).

Wśród wymienionych schorzeń są takie, które uszkadzają serce, a nie zagrażają układowi kostno-stawowemu (narządowi ruchu) oraz takie, które mogą być przyczyną trwałego inwalidztwa, a także takie, które jedynie dokuczają z powodu bólu, ale nie grożą trwałymi czy też groźnymi zmianami chorobowymi.

Gorączka reumatyczna (reumatyzm wieku dziecięcego)

Początek choroby występuje najczęściej między 5 a 25 rokiem życia ( może jednak dotyczyć osób starszych). Występuje zwykle w 3 tygodnie po przechorowaniu anginy (zapalenie migdałków podniebnych). Nie każde zapalenie gardła daje gorączkę reumatyczną. Za jej powstanie odpowiada bakteria zwana paciorkowcem. Na szczęście nie każde zakażenie paciorkowcowe powoduje gorączkę reumatyczną. Przyczyny powstanie gorączki reumatycznej: zimno, wilgo, złe odżywianie (nieprawidłowa dieta), brak zahartowania organizmu. przebywanie w dużych skupiskach ludzkich (szczególnie w okresach intensywnych infekcji). Bardzo niebezpieczne jest bagatelizowanie zapaleń gardła, nawet o lekkim przebiegu.

Przebieg choroby: po około 2 tygodniach od zachorowania na anginę (pozornego wyzdrowienia), nagle może wystąpić wysoka gorączka połączona z silnymi bólami i obrzękiem jednego lub kilku stawów. Obrzęk stawu może być zmienny (jednego dnia będzie to spuchnięte kolano, a drugiego ręka, stopa lub łokieć). Tylko podjęcie wczesnego leczenia leczenia może zapobiec dalszemu rozwojowi choroby i groźnym powikłaniom. Należy pamiętać, że gorączka reumatyczna może mieć przebieg skryty i podstępny. Podczas jej przebiegu tworzą się drobne guzki w stawach i w sercu. Gorączka reumatyczna atakuje wszystkie 3 warstwy serca (stan zapalny najczęściej obejmuje całe wsierdzie i zastawki serca, powodując trwałe nieodwracalne zmiany - wady serca). Poza zajęciem stawów i serca, może dojść do zajęcia procesem reumatycznym mózgu. Efektem tego jest choroba zwana pląsawicą (choroba św. Wita). Chory wykonuje mimowolnie szereg nieskoordynowanych ruchów. Tak więc gorączka reumatyczna jest szczególnym, niebezpiecznym rodzajem reumatyzmu, gdyż nie dotyczy stawów, a innych narządów. Umiejętne postępowanie, nie bagatelizowanie choroby i objawów patologicznych oraz wczesne podjęcie specjalistycznego leczenia prowadzonego przez lekarza może uchronić chorego przed bardzo poważnymi i przykrymi niebezpieczeństwami.

Porady przeciwreumatyczne:

- unikać przeziębień i zapaleń gardła,
- starannie leczyć wszystkie anginy,
- stosować się ściśle do wskazań lekarskich (brać dokładnie przepisane leki, przebywać w łóżku, poddawać się badaniom kontrolnym),
- podnosić odporność organizmu, hartować ciało,
- prowadzić higieniczny tryb życia.
- warto zastosować suplementy na podniesienie odporności.

Reumatoidalne zapalenie stawów (r.z.s.) - dawniej nazywane gośćcem przewlekłym postępującym (g.p.p.)

Nie leczone schorzenie może być przyczyną inwalidztwa. proces chorobowy zwykle rozpoczyna się w błonie maziowej stawu. Błona ta zostaje zmieniona zapalnie, przerasta i wytwarza zbyt dużą ilość płynu. Torebka stawowa jest napięta. Chory staw jest obrzęknięty, bolesny. Gdy nagromadziło się w nim dużo płynu, mówimy, że powstał wysięk. Od brzegów torebki stawowej narasta i nasuwa się na chrząstkę specjalna błona, tzw. łuszczka. Łuszczka niszczy znajdującą się pod nią chrząstkę stawową. Chrząstka stawowa oddzielona od płynu stawowego, z którego czerpała soki odżywcze, ulega destrukcji i odsłania znajdującą się pod nią kość. Na odsłoniętych powierzchniach kości powstają drobne ubytki tzw. nadżerki. ruchy w stawie stają się bardzo utrudnione, bolesne. Powstają różnorodne zniekształcenia stawów, a z biegiem czasu może dojść do całkowitego zarośnięcia stawu i jego usztywnienia. W przebiegu r.z.s. zajęte są oprócz stawów także mięśnie, ścięgna, powięzie, a także narządy wewnętrzne (nerki i płuca).

Zimno, wilgoć, duży wstrząs psychiczny mogą przyczynić się do ujawnienia r.z.s. , ale nie są jego przyczyną bezpośrednią. Początek reumatoidalnego zapalenia stawów przypada między 20 a 40 rokiem życia. Częściej chorują kobiety, a pierwszymi "zwiastunami" są: ogólne osłabienie, uczucie zmęczenia, spadek ciężaru ciała, potliwość, stany podgorączkowe. Początek choroby i umiejscowienie zmian mogą być bardzo różne. Najczęściej choroba rozpoczyna się skrycie. Powoli występują bóle i wrzecionowate, symetryczne obrzęki - głównie stawów rąk. Czasami może rozpocząć się nagle wysoką gorączką i silnymi bólami stawowymi z ich obrzękami. Może to przypominać gorączkę reumatyczną. W r.z.s. gdy po raz pierwszy występują zmiany w stawie, utrzymują się one bardzo długo (wiele miesięcy, lat). Początkowo zmiany dotyczą stawów rąk (palców), potem stóp (tez palców). Zarówno ruch rąk, jak i nóg staje się bardzo utrudniony. Następnie dochodzi do zmian w innych stawach (nadgarstki, łokcie, kolana. biodra, barki). Zmian te nie występują według ściśle określonej kolejności (mogą zatrzymać się na kończynach). Najczęściej u chorych na r.z.s. występują zniekształcenia stawów, kończyn (przyczyniają się do tego zmiany zapalne w stawach, ścięgnach i osłabienie mięśniowe). Nierzadko wykrzywienia palców, kończyn są niewyobrażalne dla osób zdrowych. Dochodzi do trwałych przykurczów, ograniczenia i zniesienia ruchów w stawach, czego efektem jest trwałe inwalidztwo (chorzy korzystają z wózków inwalidzkich i specjalnych ortez na RZS).

Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (z.z.s.k.)

Proces zapalny atakuje kręgosłup, doprowadzając do jego zesztywnienia. Początkowo zmiany dotyczą połączenia między kością krzyżową a kością biodrową (stawów krzyżowo-biodrowych), następnie dochodzi do kostnienia więzadeł i tkanek okołokręgosłupowych oraz stanów pomiędzy poszczególnymi kręgami. Najpierw zmiany dotyczą odcinka lędźwiowego kręgosłupa, potem piersiowego i szyjnego. w odcinku piersiowym kostnieniu ulegają też połączenia między żebrami a kręgosłupem. w odcinku szyjnym mogą ulec zesztywnieniu stawy łączące szyję z głową. Czasami zmiany mogą dotyczyć również stawów rąk i nóg. Jak się okazuje u podstaw z.z.s.k. leżą mechanizmy immunologiczne. Schorzenie rozpoczyna się między 18 a 30 rokiem życia. atakuje częściej mężczyzn. Jednym z pierwszych objawów (jeszcze na długo przed pojawieniem się zmian reumatycznych) może być stan zapalny tęczówki oczu i ból pięt. Z.Z.S.K rozwija się powoli i skrycie. Czasami choroba rozpoczyna się bólem i obrzękiem kolan (może utrzymywać się kilka tygodni lub miesięcy), później po kilku latach dołączają się bóle kręgosłupa (krzyża i lędźwi). Chory nie może swobodnie się zgiąć, założyć butów, nie może nie zginając kolan dotknąć palcami podłogi. Z czasem (przy zajęciu odcinka piersiowego) utrudnione jest oddychanie (porusza się nie klatka piersiowa, a brzuch). Proces chorobowy może zaatakować inne stawy poza kręgosłupem (tj. kolanowe i biodrowe). Ruchy stają się utrudnione i bolesne. Po kilku latach stan zapalny wygasa, ale może dojść do usztywnienia kręgosłupa i nieprawidłowego ustawienia. Po latach nie ma dolegliwości bólowych, ale pozostaje ograniczenie ruchu, usztywnienie i nieprawidłowa postawa. Proces chorobowy niekiedy obejmuje tylko część kręgosłupa, może też dochodzić do okresowych zaostrzeń lub remisji (cofania się choroby, poprawy). Niewolno za wszelką cen dopuścić do powstania nieprawidłowej postawy.

Kilka rad ekspertów:

- spać na twardym, stabilnym podłożu,
- pod głowę kłaść niewielki, cienki "jasiek" lub jeszcze lepiej profilowaną poduszkę ortopedyczną,
- codziennie gimnastykować się,
- prowadzić higieniczny tryb życia,
- nie dopuszczać do nadwagi i otyłości.
- do stabilizacji kręgosłupa należy zakładać ortezę kręgosłupa.
- dodatkowo warto uzupełniać dietę o suplementy

Choroba zwyrodnieniowa stawów (gościec zwyrodniający)

To choroba ludzi starszych. Jest efektem starzenia się organizmu (w tym i stawów). W miarę upływu lat życia, w stawach wytwarza się coraz mniej mazi i zmienia się jej skład. Pogarsza się odżywienie chrząstki, ulega ona zmatowieniu, traci swoją sprężystość, gładkość i zaczyna pękać. Chrząstki pękając, odsłaniają wolne powierzchnie kostne, które podczas ruchów, trąc o siebie, wywołują silne bóle stawowe. Czasami kawałki chrząstki odrywają się od wnętrza stawu i tworzą wolne ciała stawowe, nazywane myszkami stawowymi. Przy wykonywaniu ruchów chrząstka taka uciska i drażni torebkę stawową, wywołując ból. Czasami błona maziowa jest tak silnie drażniona przez myszkę, że reaguje ona na nadmiernym wytwarzaniem płynu stawowego, doprowadzając do obrzęku stawu ( powstaje w nim wysięk stawowy). Po jakimś czasie stałego drażnienia i ocierania się o siebie odsłoniętych i nie chronionych chrząstką powierzchni stawowych, na brzegach kości zaczynają się wytwarzać wały i wyrośla kostne. Wyrośla te uciskają torebkę stawową, zwiększają ból i powodują ograniczenie ruchu w chorym stawie. Reumatyzm zwyrodniający może atakować różne stawy, ale najczęściej umiejscawia się w stawach, które narażone są na częste urazy i są najbardziej obciążone (stawy stóp, kolanowe, biodrowe, kręgosłupa). Nieprawidłowe obciążenie stawów prowadzi też do rozwoju gośsca zwyrodniającego (jedną z przyczyn może być np. krzywica, płaskostopie, otyłość). Chorobę zwyrodnieniową stawów cechuje ból z utrudnionym ruchem w zajętych stawach. Po porannym wstaniu z łóżka pacjent skarży się, że ma trudności z uruchomieniem zajętego stawu. Wykonuje kilkanaście ruchów,"rozruszany" staw powoduje łatwiejsze wykonywanie w nim ruchów. Bóle nasilają się po dłuższym chodzeniu, a ustają w spoczynku. Z biegiem czasu chore stawy ulegają zniekształceniom, pogrubieniu, a ruchy stają się ograniczone. Z czasem występuje zaczerwienieni skóry i pogrubienie guzków. W przebiegu choroby zwyrodnieniowej stawów rąk powstają tzw. guzki Heberdena (zgrubienia stawów paliczkowych palców tuż poniżej wałów paznokciowych). Choroba zwyrodnieniowa na ogół nie doprowadza do dużych zniekształceń i całkowitego kalectwa, usztywnienia stawów (jak w r.z.s.).

Choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa

Choroba zwyrodnieniowa stawów kręgosłupa dotyczy krążków międzykręgowych bądź też trzonów kręgów i stawów kręgosłupa. Najczęstszą dolegliwością jest ból (zazwyczaj lędźwiowy) związany ze zwyrodnieniem krążków międzykręgowych (wypadnięcie dysku - jądra miażdżystego). Kręgi mogą ulegać zmianom zwyrodnieniowym (tworzą się wały i wyrośla kostne). Może to doprowadzić do zwężenia otworów międzykręgowych i ucisku przez nie korzeni nerwowych. Występuje ból nawet w odległych odcinkach ciała. Choroba zwyrodnieniowa odcinka szyjnego kręgosłupa może dawać nie tylko bóle karku, ale głowy i rąk, a nawet drętwienia palców rąk.

Zalecenia specjalistów:

- dbać o zachowanie właściwej postawy ciała,
- uprawiać codzienna gimnastykę,
- nie dopuszczać do nadwagi, otyłości,
- nie obciążać nadmiernie chorych stawów,
- oszczędzać kręgosłup.
- kilkakrotnie w ciągu dnia odpocząć w pozycji leżącej,
- masaż kręgów olejkami regenerującymi.
- należy stosować pas lędźwiowy.
- należy przyjmować naturalne suplementy diety.

Reumatyzm tkanek miękkich (reumatyzm pozastawowy)

Dotyczy zmian w obrębie tkanek miękkich okołostawowych. Nie dochodzi tu do zniekształceń stawowych. gorączki reumatycznej, nie występuje spadek masy ciała. Cechą charakterystyczną jest ból (głównie mięśni i przyczepów ścięgien). Przyczyną reumatyzmu pozastawowego są często urazy (mikro i makrourazy) oraz nadmierne obciążenia.. Do powstania reumatyzmu pozastawowego przyczynia się też zimno, wilgoć i nagłe zmiany temperatury. Nie bez znaczenia są też czynniki emocjonalne i nerwowe.

Domowe sposoby na reumatyzm - zioła przeciwreumatyczne

Za stan układu ruchu odpowiada wątroba i nerki, które oczyszczają organizm z toksyn. Ponadto w procesie chorób reumatycznych dochodzi do stanów zapalnych (ostrych i przewlekłych). które charakteryzują się: bólem, obrzękiem, podwyższeniem ciepłoty ciała, upośledzeniem funkcjonalności układu ruchu, zaczerwienieniem.

Istnieje szeroka gama roślin używanym w leczeniu reumatyzmu. Stosuje się wiele ziół oraz mieszanek ziołowych. Jednym z najstarszych preparatów używanych m.in. w reumatyzmie jest kwas salicylowy (wyizolowany z kory wierzby), a obecnie otrzymywany syntetycznie. Zioła stosowane są w postaci naparów, wywarów, tak wewnętrznie (picie), jak i zewnętrznie (do okładów, kąpieli, nacierań).

w poniższym tekście przedstawimy jedynie kilka ziół pomocnych w chorobach reumatycznych.

Gorczyca biała - działa promieniująco, podobnie do kasztanów. Suchy okład z gorczycy ( w podszywanym płótnie) nosi się stale na miejscach chorych stawów. Można też spać na materacu gorczycowym.

Jałowiec - żucie kilku sztuk jagód dziennie (pojedynczo) jest skuteczne, m.in. przy reumatyzmie, artretyzmie.

Cebula - wraz z plastrem gorczycowym (zewnętrznie). Wewnętrznie stosuje się wywar sporządzony z 3 nie oranych cebul, pokrojonych w plastry i gotowanych przez 15 minut w wodzie. Pije się po szklance rano (na czczo) i wieczorem.

Kapusta - w postaci soków, surówek, a także zewnętrznie jako okłady. Stosowane zewnętrznie liście kapusty działają silnie rozgrzewająco, przeciwbólowo. Liście powinny być świeże, rozmaglowane (wałkiem lub butelką).

Marchew - wewnętrznie w postaci soku (wraz z sokiem z selera) w proporcji 1:1/2 l. Należy jednak uważać, aby nie pochodziła z upraw z dodatkiem nawozów sztucznych, pestycydów. Marchew "czyści" krew, wzmacnia, działa moczopędnie.

Sosna zwyczajna - wywar z młodych pędów lub młodych szyszek pity 3 razy dziennie po pół szklanki leczy dolegliwości gośćcowe - zwłaszcza artretyzm. Przy bólach kręgosłupa stosuje się okłady z rozpuszczonej żywicy.

Pokaż więcej wpisów z Lipiec 2020